Vì Sao Kilchoman Lại Sử Dụng Than Bùn Islay Trong Sản Xuất Whisky?

Than bùn (peat) đóng vai trò cốt lõi trong nghệ thuật sản xuất rượu whisky trên đảo Islay. Từ bao đời nay, các nhà chưng cất tại đây đã sử dụng than bùn để sấy khô lúa mạch trước khi chưng cất – một phương pháp ra đời từ nhu cầu sinh tồn, nhưng lại tạo nên phong cách whisky Islay đặc trưng và khó nhầm lẫn nhất trong thế giới Scotch.

Tuy nhiên, không ít người vẫn thắc mắc: “Than bùn là gì?”, “Lấy nó từ đâu?”, “Điều gì khiến than bùn Islay đặc biệt?”. Hãy cùng WHISKY.vn khám phá khoa học, lịch sử và truyền thống đằng sau hoạt động khai thác than bùn tại Islay, và vì sao nó lại là yếu tố không thể thiếu trong việc tạo ra một chai whisky đậm chất Islay.

Than bùn là gì?

Than bùn là lớp thảm thực vật phân hủy một phần, tích tụ tự nhiên qua hàng nghìn năm tại những vùng đầm lầy, đất thấp hoặc đồng hoang (moors). Đây không chỉ là một kho lưu trữ carbon tự nhiên hiệu quả nhất hành tinh mà còn được dùng như phân bón, giúp giữ ẩm và hạn chế cỏ dại trong nông nghiệp.

Tuy nhiên, trong hàng thế kỷ qua, công dụng chính của than bùn là dùng làm chất đốt. Do khí hậu khắc nghiệt với gió mạnh thường xuyên vượt quá 80mph, cây cối trên đảo Islay rất hiếm, khiến cư dân địa phương buộc phải dựa vào than bùn để sưởi ấm và nấu nướng. Dù không cháy nóng bằng củi hay than đá, than bùn lại dễ khai thác tại chỗ, đặc biệt trong thời kỳ Islay gần như không giao thương với đất liền.

Ngày nay, việc khai thác than bùn cho mục đích sinh hoạt đã giảm dần. Tuy nhiên, đối với các nhà chưng cất whisky truyền thống như Kilchoman, than bùn vẫn giữ vai trò trung tâm, là nguồn gốc tạo nên hương khói đặc trưng không thể thay thế.

Than bùn được lấy từ đâu?

Than bùn được lấy từ các “ngân hàng” than bùn – những khu vực đất có tích tụ lớp bùn đủ dày và đạt chuẩn. Một khu vực có thể khai thác phải có độ sâu tối thiểu từ 1,5–2 mét, đất bằng phẳng, không có đá ngầm và có nhiều cây thạch nam (heather) mọc xung quanh. Ngoài ra, địa điểm này cần đủ rộng và dễ tiếp cận cho cả người lẫn xe vận chuyển.

Mùa khai thác than bùn trên Islay thường kéo dài từ giữa tháng 4 đến tháng 7. Trong thời kỳ cao điểm, người dân có thể cắt từ 18–20 “Perch” mỗi ngày cho các nhà máy chưng cất, với mỗi “Perch” là một miếng than rộng 5,5 x 5,5 mét.

Sau khi cắt, từng miếng than được mang ra cách mép bờ khoảng 5 mét để bắt đầu quá trình phơi khô, có thể kéo dài từ 1 tuần đến 3 tháng tùy vào thời tiết. Khi than đã đủ khô để tạo lớp vỏ cứng, chúng được xếp thành hai dạng: Window và Rook.

• Window là các lớp than từ phần gần mặt đất, ít giòn, dễ xếp chồng và bền hơn.
• Rook là than từ lớp sâu hơn, đặc và già hơn, có thể đã hình thành cách đây hàng chục nghìn năm.

Các “window” và “rook” sau đó sẽ tiếp tục được phơi thêm 3 tuần đến 3 tháng. Người dân kiểm tra độ khô bằng cách bẻ một miếng để xem bên trong đã khô chưa. Khi đã đạt yêu cầu, than bùn sẽ được chuyển đi bằng bao hoặc xe kéo, sau đó xếp thành từng khối để thoát nước nếu gặp mưa, công đoạn này gọi là grieving the stack.

Vì sao Kilchoman lại sử dụng than bùn Islay?

Dù là nhà máy chưng cất trẻ nhất trên đảo, Kilchoman lại giữ cách tiếp cận truyền thống và thủ công hơn bất kỳ ai. Tự trồng lúa mạch chỉ là một phần của triết lý đó, phần còn lại nằm ở việc dùng chính than bùn Islay để hun khói cho mạch nha.

Kilchoman có hai nguồn lúa mạch hun khói:

• Khoảng 200 tấn mỗi năm được trồng ngay tại trang trại, sau đó được malting (ủ nảy mầm) và hun khói bằng than bùn khai thác từ khu Cnoc Dubh gần nhà máy.
• Phần còn lại đến từ Port Ellen Maltings, một cơ sở thuộc Diageo ở phía nam đảo, nơi cũng cung cấp malt hun khói Islay cho các thương hiệu lừng danh như Ardbeg, Caol Ila và Lagavulin.

Tại cả Kilchoman lẫn Port Ellen, than bùn Islay được đốt trực tiếp dưới lúa mạch trong quá trình malting, giúp thấm đẫm hương khói đặc trưng của đảo vào từng hạt mạch nha. Từ đây, hương vị Islay được xây dựng từ gốc, không thể pha trộn hay sao chép từ nơi khác.

Hương vị của Islay – Không thể sao chép hay trộn lẫn

Islay là một vùng đất khắc nghiệt, gió lớn, mưa nhiều và gần như bao quanh bởi đại dương. Những điều kiện tự nhiên này không chỉ ảnh hưởng tới cây cối, mà còn in dấu vào tầng than bùn, tạo nên mùi hương đậm chất biển, mặn mòi rõ nét hơn hẳn các vùng whisky khác của Scotland.

Kilchoman hiểu rằng: để làm nên một chai whisky Islay đích thực, không thể không có than bùn Islay. Đó là nguồn gốc, là bản sắc, là thứ giúp whisky nơi đây “sống thật với mình”, không chạy theo xu hướng, không vay mượn hương vị từ nơi khác.

Mua whisky Kilchoman – whisly than bùn Islay chính hãng tại WHISKY.vn

WHISKY.vn tự hào là đơn vị phân phối chính hãng các dòng whisky Kilchoman – thương hiệu hiếm hoi vẫn giữ trọn phương pháp truyền thống từ trồng lúa, cắt than đến chưng cất tại chỗ. Đây là lựa chọn không thể bỏ qua cho những ai đam mê hương vị Islay thuần khiết và mạnh mẽ.

Truy cập danh mục whisky Kilchoman để khám phá thế giới whisky Islay chính hãng. Liên hệ hotline 0903 530 268 để nhận tư vấn & đặt hàng!