Khám Phá Rượu Whisky Vùng Highlands – Vùng Đất Sản Xuất Scotch Whisky Danh Tiếng

Vùng Highlands – cái tên gắn liền với những chai whisky trứ danh, là nơi lưu giữ tinh hoa truyền thống và cũng là điểm khởi phát của nhiều đổi mới trong ngành rượu mạnh Scotland. Đây là vùng sản xuất rượu whisky có diện tích lớn nhất trong tất cả các vùng của Scotland, kéo dài từ Loch Lomond ở phía tây nam đến John O’Groats ở phía đông bắc, bao gồm cả các đảo như Arran, Skye, Mull, Jura và Orkney.

Vị trí địa lý vùng đất Highlands

Theo định nghĩa trong “Scotch Whisky Regulations 2009”, vùng Highlands bao phủ một phần lớn lãnh thổ phía bắc Scotland, có ranh giới cụ thể kéo dài từ Firth of Clyde đến sông Tay và ra tới biển Bắc. Trong khi đó, các đảo dù thường được liệt kê riêng, trên thực tế vẫn được xếp vào vùng Highlands theo phân loại của Hiệp hội Scotch Whisky.

Cội nguồn whisky tại Highlands

Whisky xuất hiện ở Highlands từ những ngày đầu tiên của nghệ thuật chưng cất tại Scotland. Có thể là do các tu sĩ từ Ireland mang tới, hoặc do người dân địa phương tự phát triển phương pháp chưng cất thô sơ từ lúa mạch dư thừa. Vào thế kỷ 17, tài liệu đã ghi nhận việc người dân tự sản xuất loại rượu mạnh mang tên “aqua vitae”, tiền thân của whisky ngày nay, với nhiều biến thể được ủ cùng các loại thảo mộc bản địa.

Ferintosh – một trong những nhà chưng cất đầu tiên tại Highlands được nhắc đến trong văn bản của Quốc hội Scotland năm 1690, sau này còn đi vào thơ ca của Robert Burns.

Highland line và sự phân định vùng

Năm 1784, Đạo luật Wash Act đã chia Scotland thành hai khu vực sản xuất rượu là Highlands và Lowlands bằng một đường ranh giới từ Dumbarton tới Dundee. Điều này đánh dấu sự khác biệt rõ nét về phong cách và kỹ thuật sản xuất whisky giữa hai vùng, đặc biệt khi Highlands thiên về chưng cất thủ công với pot stills nhỏ và 100% malted barley.

Trong khi các distillery Lowlands ưu tiên sản lượng lớn bằng cách sử dụng cột chưng cất (column still) và ngũ cốc pha trộn, thì các nhà chưng cất tại Highlands nhờ địa hình hiểm trở, thường hoạt động bất hợp pháp nhưng cho ra đời những mẻ whisky chất lượng cao, được các quý tộc Anh săn lùng và lén đưa vào London.

Kỷ nguyên hợp pháp hoá và thời kỳ hoàng kim

Sau cuộc chiến Napoléon, thuế rượu được điều chỉnh và tạo điều kiện để nhiều nhà chưng cất được hợp pháp hóa. Số lượng nhà chưng cất tại Highlands tăng vọt từ 12 cơ sở năm 1817 lên đến 57 vào năm 1859. Những cái tên nổi bật vẫn còn tồn tại đến nay bao gồm GlenDronach (1826), Talisker (1830), The Dalmore (1839), Glenmorangie (1843)…

Luật Excise Act năm 1823 đóng vai trò bước ngoặt, giúp đơn giản hóa thủ tục xin cấp phép và giảm mức thuế đáng kể. Tuy nhiên, quy định về việc chỉ sử dụng lúa mạch địa phương và giới hạn dung tích nồi chưng cất khiến một số nhà máy tiếp tục hoạt động ngầm. Dù vậy, công nghệ và giao thông cải thiện đã tạo điều kiện cho một làn sóng mở rộng các lò chưng cất ở Highlands vào cuối thế kỷ 19.

Highlands whisky – Phong cách đa dạng và sự phân hóa rõ rệt

Dù từng là một khối thống nhất, whisky Highlands dần phân nhánh thành các vùng nhỏ với phong cách riêng biệt như Speyside, Campbeltown hay Islay. Campbeltown nổi bật với hương vị rượu đậm đà, nhiều khói; Islay thì đặc trưng với khói than bùn biển mặn mòi còn Speyside lại bùng nổ cùng làn sóng Glenlivet và phát triển nhờ đường sắt Great North Railway.

Chính các nhà pha trộn đã khuyến khích phân loại vùng theo hương vị. Alexander Walker II từng dùng thuật ngữ “North Country” để mô tả whisky từ Highlands và các đảo trong dòng Johnnie Walker Red và Black. Từ đó, khái niệm về vùng whisky như ngày nay dần được định hình.

Những biến động trong thế kỷ 20

Thế kỷ 20 mang đến không ít biến động. Năm 1898, Pattisons Ltd phá sản, kéo theo một chuỗi domino đóng cửa hàng loạt các lò chưng cất. Tiếp đó là Thế chiến I, lệnh cấm rượu tại Mỹ (Prohibition), Đại suy thoái và Thế chiến II. Tất cả đẩy ngành whisky vào khủng hoảng. Trong Highlands, nhiều lò chưng cất đình đám như Ballechin, Glencawdor, Glenugie, Glenury, Brora đã phải đóng cửa.

Tuy nhiên, sau năm 1980, một làn sóng yêu thích single malt trỗi dậy. Người tiêu dùng bắt đầu tìm về giá trị nguyên bản và chất lượng thủ công – điều mà Highlands luôn đại diện.

Whisky Highlands hiện đại – Giao thoa giữa truyền thống và đổi mới

Bước vào thế kỷ 21, Highlands chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ. Các lò chưng cất mới như Arran (1995), Wolfburn (2013), Nc’nean (2017), Ardnamurchan (2017), GlenWyvis (2017) lần lượt ra đời. Đặc biệt, Brora – biểu tượng whisky vùng cực bắc – đã chính thức hoạt động trở lại năm 2021 sau gần 40 năm ngủ quên.

Năm 2018, Highland Whisky Festival chính thức được tổ chức, quy tụ tám nhà chưng cất danh tiếng cùng tôn vinh giá trị truyền thống và thúc đẩy văn hóa thưởng rượu.

Hương vị phong phú từ Highlands

Whisky Highlands không tuân theo một phong cách cố định – chính điều đó làm nên sự quyến rũ của vùng này. Bạn có thể tìm thấy:

– Rượu đậm đà, ảnh hưởng từ sherry: GlenDronach, The Dalmore, GlenAllachie

– Whisky đặc sánh, phức hợp: Clynelish, Deanston

– Phong cách nhẹ nhàng, nhiều hương trái cây: Tomatin, Glengoyne

– Hương khói, biển cả: Talisker, Kilchoman

– Tiên phong đổi mới: Glen Moray với các thí nghiệm cask finish, barley độc đáo

Từ truyền thống lâu đời đến sự đột phá hiện đại, Highlands chính là nơi bạn luôn tìm thấy chai whisky phù hợp – dù là để thưởng thức, sưu tầm hay làm quà tặng.

Bạn có thể tìm mua các dòng rượu whisky vùng Highlands chính hãng tại WHISKY.vn – hệ thống cửa hàng rượu mạnh uy tín trên cả nước. Liên hệ qua hotline 0903 530 268 để nhận tư vấn & đặt hàng!