Thông Tin Tuổi Rượu Whisky Có Thật Sự Quan Trọng Hay Không?

Trong thế giới rượu whisky, những con số luôn có sức hút đặc biệt. Trong nhiều năm, “tuổi rượu” thường được xem như thước đo nhanh gọn cho chất lượng: càng nhiều năm, càng tốt. Nhưng liệu điều đó có thật sự đúng?

Thực tế, trải nghiệm, sự tinh tế và một cộng đồng người yêu whisky ngày càng am hiểu đã chứng minh rằng: giá trị của một chai rượu không chỉ nằm ở con số trên nhãn.

Để làm rõ hơn vấn đề này, các biên tập viên của Master of Malt đã tổng hợp quan điểm từ nhiều phía của người thưởng thức, nhà chưng cất, nhà đóng chai và cả cộng đồng whisky toàn cầu. Những góc nhìn ấy giúp chúng ta trả lời câu hỏi: tuổi rượu còn giữ vai trò quan trọng đến đâu, hay chúng ta chỉ đang bị “điều kiện hóa” để tin vào con số, thậm chí là… đang đặt sai câu hỏi ngay từ đầu?

Ý kiến từ các biên tập viên, nhà đóng chai, đại sứ và người yêu whisky

“Tuổi rượu có thể quan trọng, nhưng chắc chắn không thể là thước đo duy nhất để đánh giá chất lượng một chai whisky. Suốt nhiều thập kỷ, chúng ta đã bị vô thức gắn con số với điểm số: càng lớn càng hấp dẫn, càng nhỏ càng kém giá trị. Nhưng tin theo lối nghĩ ấy, không ít lần sẽ dẫn đến… vỡ mộng.”

“Tuổi rượu chỉ cho ta biết thời lượng trưởng thành, chứ không đảm bảo đó là một quá trình trưởng thành chất lượng. Mười năm trong thùng gỗ mới mẻ sẽ tạo ra trải nghiệm hoàn toàn khác so với mười năm trong một chiếc thùng già cỗi, vốn chỉ còn hợp làm ghế ngoài vườn. Vì vậy, tuổi rượu có ý nghĩa như một dấu hiệu minh bạch, nhưng nó chỉ là một mảnh ghép trong bức tranh phức hợp về whisky.”

– Matt McKay, Giám đốc điều hành & nhà làm whisky tại The London Distillery Company, người sáng lập The Dramble

“Yếu tố quan trọng nhất là hương vị”

“Tuổi rượu có ý nghĩa, nhưng không đến mức quyết định tất cả. Với tôi, con số trên nhãn chỉ mang tính định hướng, giúp người uống hình dung phần nào về những gì có trong chai. Trong thời đại mà sự minh bạch và chi tiết được coi trọng, tuổi rượu có thể tạo ra bối cảnh, nhưng không phải là câu trả lời cuối cùng.”

“Điều thực sự quan trọng vẫn là hương vị. Nếu bao bì có thể truyền tải rõ ràng, dễ hiểu về thông tin hương vị, đó thậm chí còn là chỉ dẫn đáng tin cậy hơn một con số. Tuổi cao không đồng nghĩa chắc chắn với chất lượng hay độ ngon. Khi bàn về tuổi, cần xét đến nhiều yếu tố khác: loại thùng, kích cỡ, bản chất gỗ, lịch sử thùng từng chứa gì, và liệu whisky được ủ trọn vẹn hay chỉ hoàn thiện (finish) trong thùng đó. Tôi tin rằng, khi một nhà chưng cất hiểu rõ phong cách riêng của mình và chọn thùng phù hợp để làm nổi bật cá tính cốt lõi của rượu nền, người uống sẽ dễ dàng quyết định hơn: liệu phong cách ấy có thật sự hợp gu với họ hay không.”

– Andrew Lennie, Chuyên gia toàn cầu về single malt whisky tại Whyte & Mackay

“Câu hỏi về tuổi hiếm khi được nêu ra”

“Ngày nay, người uống whisky thường tìm kiếm những chai đáp ứng ít nhất hai trong ba yếu tố cốt lõi để tạo niềm tin và kết nối:

– Câu chuyện thương hiệu hay nhà chưng cất mang sức gợi cảm xúc.
– Minh bạch sản xuất, từ nguyên liệu, quy trình đến cách sử dụng thùng ủ.
– Thông tin về tuổi rượu, có thể là tuổi chính thức hoặc các dấu hiệu như năm chưng cất, năm đóng chai.

Không nhất thiết một thương hiệu phải “đạt” cả ba yếu tố, nhưng hai trong số đó ngày càng trở thành tiêu chuẩn tối thiểu để người uống cảm thấy yên tâm.

Ngày nay, chỉ dựa vào con số tuổi rượu không còn đủ. Nếu một thương hiệu không ghi tuổi, câu chuyện và minh bạch sản xuất phải “gánh” phần còn lại. Ngược lại, nếu tuổi rượu là “chiếc móc câu”, ít nhất một trong hai trụ cột kia phải vững chắc để tạo kết nối thật với người uống.

Tại The Heart Cut, chúng tôi hợp tác với các nhà chưng cất khắp thế giới, và môi trường trưởng thành của whisky khác nhau đáng kể: 4 năm tại M&H ở Tel Aviv không giống 4 năm trong khí hậu ôn hòa của Scotland, hay Chicago với mùa hè nóng, đông lạnh, cũng khác xa Finland.

Thú vị là, câu hỏi về tuổi rượu hiếm khi được nhắc đến trong các buổi tasting. Thường chỉ xuất hiện một lần vào cuối buổi. Điều đó cũng dễ hiểu: còn quá nhiều điều thú vị khác để nói về whisky. Khi câu hỏi ấy xuất hiện, đó lại là cơ hội tuyệt vời để trò chuyện về điều kiện ủ, khí hậu và cách các nhà chưng cất hiện nay đang “front-load flavour” – đề cao hương vị ngay từ công đoạn đầu bởi họ biết không cần hoặc không thể chờ 10-12 năm mới ra mắt.”

– Georgie Bell, Đồng sáng lập kiêm CEO The Heart Cut*

Dĩ nhiên, tuổi rượu có vai trò quan trọng

Tuổi rượu có quan trọng không? Như Mục sư Lovejoy từng nói với Ned Flanders, ông muốn nhấn mạnh rằng câu hỏi về tuổi rượu vốn sai lệch hoặc bị phản ứng quá mức, bởi con số này đã được quảng bá mạnh mẽ suốt nhiều thập kỷ (thậm chí với slogan “Age Matters”).

Thay vì hỏi liệu tuổi rượu có quan trọng tuyệt đối hay không, hãy cân nhắc: tuổi có phải là yếu tố duy nhất quyết định chất lượng? Câu trả lời là không. Ngay cả khi chỉ xét khía cạnh trưởng thành, còn vô số biến số: chất lượng gỗ, nguồn gốc, lịch sử thùng, số lần dùng, cách xử lý, kích cỡ thùng, cùng điều kiện khí hậu vĩ mô và vi mô.

Ngày nay, whisky ngon được tạo ra theo nhiều cách, cũ có, mới có: từ giống lúa mạch cổ hay hữu cơ, loại ngũ cốc khác, chủng men đặc biệt, bình ngưng worm-tub truyền thống, máy nghiền búa, bộ lọc mash, đến bể lên men hình trứng bê tông với lees quay lại. Tất cả đều ảnh hưởng đến hương vị cuối cùng, chứ không chỉ mỗi con số tuổi.

Tuổi rượu lớn hơn có đồng nghĩa ngon hơn?

Câu trả lời ngắn gọn: không hẳn. Ngay cả khi các yếu tố khác tương đương, whisky lâu năm hơn không đồng nghĩa với chất lượng tốt hơn. Tuổi cao chỉ mang đến sự khác biệt: thường ít tươi sáng hơn, với hương vị sâu, ấm và tròn trịa. Hãy hình dung táo tươi so với táo nướng caramel. Cá tính đặc trưng của nhà chưng cất có thể bị giảm bớt, khói than bùn sẽ dịu đi, thậm chí phai dần theo thời gian. Cuối cùng, nhiều khi quyết định thưởng thức phụ thuộc vào sở thích cá nhân và cảm xúc, hôm nay bạn muốn kiểu whisky nào?

Tuy vậy, tuổi rượu vẫn quan trọng. Trong quá trình trưởng thành, rượu whisky trải qua vô số biến đổi: màu sắc, hương vị và hương thơm được gỗ chuyển giao; độ gắt và các hợp chất không mong muốn được loại bỏ; và một số phản ứng hóa học cần thời gian dài, không thể rút ngắn dù người ta đã thử nhiều cách. Sự trao đổi oxy khi thùng “thở”, bay hơi và cô đặc, ester hóa và hình thành các hợp chất phức tạp… tất cả diễn ra trong nhiều năm, tạo nên những trải nghiệm hoàn toàn khác biệt, thậm chí là những khoảnh khắc diệu kỳ trong từng ly whisky.

– Jake Mountain, “Doer of Things” tại Master of Malt

Lời kết về “tuổi rượu”

Tuổi rượu chắc chắn có sức nặng, nhưng nó chỉ là một phần của câu chuyện về whisky. Con số trên nhãn chỉ cho biết loại rượu whisky trẻ nhất trong chai. Tuy nhiên, sự cân bằng, độ phức hợp và hương vị thực sự của rượu lại đến từ sự pha trộn của nhiều độ tuổi và nhiều loại thùng ủ. Mỗi ly whisky là kết quả của sự hòa quyện giữa sức sống tươi trẻ và chiều sâu cô đọng, được tôi luyện qua nhiều năm tháng và trong nhiều loại thùng khác nhau.

Khi con số tuổi trở thành yếu tố quá quan trọng, đó thường là vì thương hiệu lo ngại về phản ứng của người tiêu dùng. Whisky không ghi tuổi có thể gây nghi ngờ, nhưng giải pháp không phải là chỉ dựa vào con số, mà là sự minh bạch. Các nhà sản xuất nên chia sẻ rõ ràng về loại thùng ủ, điều kiện khí hậu, ý đồ pha chế và đặc trưng hương vị của chai rượu whisky.

Với người uống, hãy đặt câu hỏi, nếm thử nhiều loại whisky và bước ra khỏi vùng an toàn. Quan trọng nhất, hãy tin vào khẩu vị của chính mình. Một chai whisky 6 năm hoàn toàn có thể vượt trội hơn một chai 30 năm. Hãy khám phá những giá trị mà tuổi rượu không thể đo đếm được. Bởi vì, nếu một chai rượu whisky khiến bạn cảm nhận được điều gì đó đặc biệt, thì đó mới chính là điều thực sự quan trọng.

Nguồn: Master Of Malt